درباره بهداشت خواب
آداب خوابیدن
بهداشت خواب ( سه بخش )
بخش اول
گزیده فرمایشات حضرت آقا سید باقر حکیم
هر وقت خواب تان گرفت بخوابید و منتظر ساعت خاص یا حفظ حریم غیرمتعارف ( به خاطر حرف مردم و … ) نمانید ، تا سامانه های داخلی بدن تان ، خستگی به در کرده و در واقع از نو زنده شوید .
اگر به هر دلیلی از وضعیت خواب خود رضایت ندارید ، به جای خوددرمانی ، با درمانگر مجرّب ، مشورت و « ریشه » اختلال را برطرف کنید .
به خاطر داشته باشید همان گونه که بسیاری از بیماری های دردآلود ، هنگام روز ، با نور و گرمای خورشید تسکین یافته و درمان می شوند ، خواب شبانه نیز برطرف کننده بسیاری از اختلالات جسمی و روحی است . پس خواب شب را به بهانه های واهی از دست ندهید .
حضرت آقا سید باقر حکیم در اغلب نسخه های خود تأکید می کردند : بعد از مصرف داروهای گیاهی یا غذاهایی که به عنوان دارو میل می کنید ، حتماً نیم ساعت در حالت درازکش استراحت کنید . اگر خواب تان برد چه بهتر . . . این باعث می شود دارو جذب بدن و اثرات آن چند برابر شود .
با این حال ، اگر به دلایلی مثل ضرورت شغلی مجبور هستید شب را به بیداری و هوشیاری بگذرانید ، به جای نوشیدن قهوه که تغلیظ خون و افزایش احتمال سکته مغزی ، کمترین عوارض مرگ بار آن است قدری شربت عسل ( بدون آب لیمو ) تهیّه کنید و با دست راست یک ضرب سربکشید تا شبی آرام و بدون عوارض جسمانی را سپری کنید .
اوّلین درمان کبد چرب که امروزه اغلب ایرانیان به آن مبتلا هستند تنظیم خواب شبانه و بهبود کیفیّت آن است . البته به خاطر داشته باشید هرچه خواب کم و سبُک پُرفایده است بالعکس در پُرخوابی هیچ خیر و بهره ای نیست .
حضرت آقا سید باقر حکیم می فرمودند : از نشانه های بزرگان و مقرّبان درگاه الهی این است که خواب شان کم امّا عمیق است . به عبارتی یکی از نشانه های جسمانی پبامبران این است که در طول عُمر خود هرگز خمیازه نمی کشند . وقتی هم که چشم شان به خواب می رود قلب شان بیدار است .
هرگز با شکم پُر و روی شکم نخوابید .
حتماً قبل از خواب به توالت رفته و با شکم خالی و دهانی عاری از هر گونه موادّ زائد و سمّی به بستر بروید .
بهترین اوقات خواب ارادی ، بعد از حمّام و نزدیک ظهر است .
بهتر است هر وقت خیلی ناراحت یا عصبانی هستید به جای بی قراری ، پرخاشگری ، پناه بردن به پُرخوری و نظایر این ها ، به بستر رفته و با خواب زودهنگام ، هیجانات و بار منفی وارده را خالی کنید یا لااقل قدری پیاده روی کنید تا آرام شوید .
توصیه می کنیم برای تعمیق خواب ، بعد از صرف شام ، یک لیوان شربت عسل خنک ( بدون آبلیمو ) تهیّه و با دست راست ، جرعه جرعه ( حتماً جرعه جرعه ) بنوشید .
برای خواب خوب باید لباس راحت ، محیطی آرام ( بی سروصدا ) ، تاریک و با دمای معتدل ( مایل به سرد ) را انتخاب کنید .
خوابیدن روی فرش ( به واسطه تأثیر مضاعف جاذبه زمین بر بدن ) بسیاری از ناراحتی های جسمانی را درمان می کند . از خوابیدن روی زمین هایی که پوشش گرم ندارند مانند زمین خاکی ، آسفالت و نظایر این ها جداً بپرهیزید .
خوابیدن روی تخت منعی ندارد اما به خاطر داشته باشید هر چه بدن به سطح زمین نزدیکتر باشد راحت تر بار منفی خود را تخلیه می کند بنابراین زودتر و بهتر از سایرین ، پاکسازی عمومی را تجربه می کنید .
طبع خواب ، سرد است ، بنابراین تا بدن از داخل و خارج به گرمای مطلوب نرسد ، بدخوابی عارض شده و موجبات نابسامانی را فراهم می آورد .
سامانه تنظیم خواب ، کف پاها قرار گرفته ، بدیهی است تا خون ، مایحتاج آن مثل آب و غذا ، اکسیژن و دستورات اجرایی را به این نقطه نرساند ، فرد به خواب نمی رود .
شاید پوشاندن پاها با جوراب یا پتو ( برای گرم کردن ) یا چرب کردن آن ها با روغن ( به منظور تسهیل و تسریع گردش خون در پاها ) موقتاً کیفیت خواب را بهبود بخشد امّا توصیه می شود با مراجعه به درمانگر ، اختلال خواب را ، ریشه ای درمان نموده و با بهره بری از « عمق » خواب ، از این موهبت الهی ، بیشتر لذّت ببرید .
بخش دوم
حضرت آقا سید باقر حکیم می فرمودند : اگر نوزاد یا کودک بدخواب دارید شب هنگام ، به اندازه یک بند انگشت گزعلفی که از عطاری های قدیمی تهیه کرده اید را در یک لیوان آب جوش بخیسانید ، اوّل صبح آن را صاف کنید و در طول روز قاشق قاشق به طفل بخورانید . اگر این دستور را چند روز متوالی تکرار کنید برای مدّت مدیدی از عوارض بدخوابی و شیطنت های بیش از حدّ کودک تان در امان خواهید بود .
توصیه می کنیم سالخوردگان و کسانی که سردی بر آن ها غلبه کرده ، عصرها کلم برگ قرمز بخورند تا شب ، راحت تر بخوابند .
حضرت آقا سید باقر حکیم می فرمودند : برای رفع کم خوابی ، مدّت دو هفته ، هر روز صبح و عصر ، یک سیر گزنه و یک عدد جوز هندی ( جوز بویا ) را پودر و مخلوط کنید ، با سه لیوان آب روی حرارت ملایم آن قدر بجوشانید تا دو لیوان آب باقی بماند ، آن را صاف و عصاره کشی کنید ، بلافاصله کمی شکر یا نبات به آن اضافه و میل کنید .
ترجیحاً در حالت درازکش و به منظور رفع فشار از ناحیه قلب ، جلوگیری از اختلالات گوارشی و نیز بهبود عملکرد غدد لنفاوی در بستری گرم ، روی بالشی نرم که سرتان را حدود یک وجب بالاتر از سطح زمین نگاه می دارد ، روی شانه راست ، به نحوی که روی تان سمت قبله باشد ، دراز کشیده و دست راست خود را زیر صورت بگذارید ، آن گاه در کمال آرامی بخوابید . شخص حضرت آقا سید باقر حکیم نیز در چنین حالتی استراحت می کردند . ( تصویر شماره 1 )
اگر چنین حالتی مقدور نبود ، لااقل روی شانه راست بخوابید تا بدن در کمال آرامش قرار گیرد . در این حالت بهتر است سر حدود یک وجب بالاتر از بدن قرار گیرد . این یکی از بهترین راه های کنترل « خر و پف » است . ( تصویر شماره 2 )
اگر خوابیدن روی شانه راست برای تان مقدور نبود به پشت یعنی حالت طاق باز و رو به آسمان بخوابید . ( تصویر شماره 3 )
کسانی که دچار ناراحتی مفاصل یا دردهای مزمن در ناحیه کمر و پایین تنه هستند بهتر است در حالت طاقباز و طوری بخوابند که پاها حدود نیم متر بالاتر از سطح بدن قرار گیرند . ( تصویر شماره4 )
بخش سوم
گزیده فرمایشات حضرت آقا سید باقر حکیم
اگرچه خوابیدن روی شانه چپ ممکن است باعث تسهیل گوارش و تسریع گردش خون در بدن شود ، امّا هرگز استراحت در این حالت را توصیه نمی کنیم .
خوابیدن روی شکم نیز ، در درازمدّت ، ناراحتی های زیادی از جمله قولنج را به دنبال دارد .
خوابیدن به حالت مچاله هم اصلاً خوب نیست . غالب افرادی که ستمدیده و از شرایط پیرامون خود ناراضی هستند به این شکل می خوابند . شاید بتوان گفت به نوعی کسانی که احساس بی پناهی می کنند هم به این حال به خواب می روند . به این دسته افراد توصیه می کنیم ضمن ریشه یابی و رفع خلأ های عاطفی شان تلاش کنند این عادت غلط را کنار بگذارند . چه بسا این حالت نامتعارف که غالباً باعث خشکی خون و توقف غذارسانی در بدن می شود به تدریج موجب قولنج ، کوفتگی مفاصل و به نوعی کوتاهی قد آن ها شود .
توصیه می شود بانوان محترم ، در ایّام عادت ماهانه ، روی شانه راست خوابیده و یک بالش نرم لای زانوهای خود قرار دهند تا از التهاب ناحیه زنانه و عوارض آن کاسته شود . ( تصویر شماره 5 )
خانم های باردار باید سعی کنند مخصوصاً از ماه پنجم به بعد به حالت جنینی بخوابند تا هم قلب آن ها به راحتی کار کند و هم طفلی که در رحم دارند به آسانی رشد و نمو کند . ( تصویر شماره 6 )
هنگام خواب ، حتماً روی بدن ( یا حدّاقل پاها ) را ، حتّی شده با ملحفه ای نازک بپوشانید .
حضرت آقا سید باقر حکیم تأکید داشتند که حتی در گرمای فصل تابستان هم از خوابیدن در معرض باد مستقیم کولر و پنکه پرهیز کنید . در فصول سرد سال هم قبل از خواب ، ناحیه دل و کمر خود را با دلبند پشمین یا شال نخی ببندید تا بعدها دچار « چاییدگی روی چاییدگی » نشوید .
کسانی که دائم دچار سرماخوردگی می شوند باید وقت خواب ، سر خود را با کلاه بپوشانند تا حتی اگر درمان نشدند لااقل دچار بیماری های عفونی ، بی حسی موضعی و احیاناً سکته مغزی نشوند .
خواب خوش در درمان بسیاری از امراض و اختلالات بدن مؤثر است تا جایی که گاهی باعث افزایش قد هم می شود . به این معنی که هنگام خواب مفاصل از هم باز شده و قامت انسان تا حدود 8 میلی متر بلندتر می شود .
برای همین است که می گوییم وقتی از خواب بیدار می شوید یکباره و به صورت عمودی از بستر جدا نشوید بلکه در همان حالت درازکش ، به یک سمت ( ترجیحاً راست ) چرخیده و به آرامی در حالت نشسته قرار بگیرید وقتی احساس تعادل و هوشیاری کردید از جا برخیزید .
حضرت آقا سید باقر حکیم می فرمودند : درِ گوش کسی که خواب سنگینی دارد آیه 9 سوره یس « وَ جَعَلنا مِن بَینِ اَیدیهِم سَدّاً و َمِن خَلفِهِم سَدّاً فَاَغشَیناهُم فَهُم لایُبصِرون » را سه مرتبه بخوانید ، آسان تر از خواب بیدار می شود .
حضرت آقا سید باقر حکیم می فرمودند : اگر بیدار شدن برای نماز صبح برای تان سخت است در عین حال علاقه دارید هنگام اذان صبح از خواب بیدار شوید و نماز را اول وقت ادا کنید یک شب قبل از خواب آیه 110 سوره کهف « قُلْ إِنَّما أنَا بَشَرٌ مِثْلُکُمْ یوحىٰ إلَیَّ أَنَّما إلٰهُکُمْ إِلٰهٌ واحِدٌ فَمَن کانَ یرْجُوا لِقاءَ رَبّـِهِ فَلْیَعْمَلْ عَمَلاً صالِحاً وَ لا یُشْرِکْ بِعِبادَةِ رَبّـِهِ أحَداً » را 99 بار بخوانید تا آخر عمرتان موکلین اذان می آیند بیدارتان می کنند .
